Klimaatwet of klimaatzaak, wat helpt het best voor een CO2-vrije toekomst? "Onze benadering is vruchtbaarder. Met een gang naar de rechter zoals Urgenda heeft gedaan, verscherp je alleen maar tegenstellingen", zei hoogleraar energierecht Coby van der Linde, lid van de commissie die het RLI-advies ‘Rijk zonder CO2' opstelde, na afloop.
Ingegraven discussie
Feit is dat de Raad probeert het klimaat te 'depolitiseren', of zoals voorzitter Henry Meijdam (consultant en VVD-prominent) het uitdrukte 'een gedemilitariseerde zone creëren'. Dat doet de Raad door te pleiten voor het wettelijk vastleggen van CO2-reductie: 85 tot 90 procent minder CO2-uitstoot dan in 1990. En door zich niet te mengen in discussies over al dan niet kernenergie, de voor- en nadelen van windenergie en biomassa. "We zijn terughoudend met het invullen van oplossingen", aldus Meijdam, "we willen geen ingegraven discussie over technieken, energiebronnen en energiedragers."
Met een gang naar de rechter zoals Urgenda heeft gedaan, verscherp je alleen maar tegenstellingen
Het gaat er volgens de Raad om in de samenleving 'urgentie' en draagvlak te creëren. Sinds 1990 wordt er in Nederland beleid gemaakt om de CO2-uitstoot te beperken, tot op heden zonder noemenswaardig resultaat. "We hebben een trendbreuk nodig. Zoals we het deden, kunnen we het niet blijven doen."
De Raad vindt het beter in 'energiebehoeftes' te denken – met hun eigen snelheid van transitie – dan in energiebronnen. 'Lage temperatuurwarmte' om huizen en gebouwen te verwarmen en van warm water te voorzien, die in 2035 al klimaatneutraal geleverd kan worden. ‘Hoge temperatuurwarmte’ voor de (zware) industrie, en dan nog aparte energiebehoeftes voor transport en mobiliteit, en licht en apparaten. Hoe zo duurzaam mogelijk aan die behoeftes kan worden voldaan, is moeilijk te voorspellen, gezien de snelheid van technologische ontwikkelingen. "Maar de innovatie-opgave is het grootst in de zware industrie. We willen de uitstoters bereiken en hen binden aan transitietrajecten met duidelijke tussendoelen. Een onafhankelijke regeringscommissaris moet op de naleving daarvan toezien. Dit mag niet blijven steken in goede bedoelingen."
Verder wil de Raad ruim baan geven aan ‘sociale innovatie’, zoals de duurzame opwekking in energiecoöperaties. Meijdam: "Dat is voor ons niet de kers op de taart, zoals velen denken, maar een stevige onderlaag voor duurzame energievoorziening."
Horizon
In de zaal in de Haagse Koninklijke Schouwburg waar de RLI presenteerde, viel zijn verhaal over de hoofdlijnen van het advies in vruchtbare aarde. Al werden er kanttekeningen geplaatst dat de invulling van het advies nog wel vragen oproept. Blijven we inderdaad wel rijk zonder CO2 of wordt het allemaal veel minder? Waar moeten we straks ons geld mee verdienen als de gasbaten wegvallen? En hoe verhoudt dit advies zich tot het Energieakkoord? Over dat laatste was Meijdam duidelijk: het RLI-advies kijkt veel verder dan het Akkoord dat 2020 als horizon heeft, en de RLI wil de CO2-afspraken wettelijk vastleggen.
Minister Kamp gebruikt het advies nu voor het Energierapport, dat in december verschijnt. En dat vormt weer de basis voor de ‘Energiedialoog’ die in 2016 gevoerd wordt met burgers, bedrijven, andere overheden en maatschappelijke organisaties. Zó snel gaat de overgang naar duurzame energie ook weer niet.
