Wie had dat gedacht: ’s werelds grootste vervuiler lijkt plotsklaps een stuk groener te worden. Met afstand stoot China de meeste CO2 uit, en tot voor kort steeg de Chinese CO2-emissie gestaag.* Daarin lijkt nu een opmerkelijke kentering te komen, met mogelijk vergaande gevolgen voor de mondiale CO2-uitstoot.
Eind juni maakte China zijn CO2–doelstellingen bekend. Deze dienen als inzet voor de klimaatonderhandelingen die eind dit jaar plaatsvinden in Parijs. China wil de groei van zijn CO2-uitstoot uiterlijk in 2030 en wellicht eerder tot staan brengen. Ook moet de economie minder CO2-intensief worden.
De beloofde daling lijkt al ingezet. Analisten van Greenpeace Energy Desk doken in de cijfers en berichtten dat China de eerste vier maanden van dit jaar maar liefst 5 procent minder kooldioxide (CO2) uitstootte. Dit is in relatieve cijfers indrukwekkend, maar absoluut ook: de afname is evenveel als Groot-Brittannië in dezelfde periode in totaal uitspuwt. Als het land van de grote cijfers – China – even aan de knoppen draait, is het net alsof het land waar de Industriële Revolutie begon, even niet bestaan heeft.
Groen nieuws uit Saudi-Arabië
Ander opbeurend groen nieuws kwam onlangs uit Saudi-Arabië. Ali al-Naim, de Minister van Olie van ’s werelds grootste olieproducent, verklaarde op een persconferentie in Parijs dat olie zijn langste tijd heeft gehad. “In Saoedi-Arabië erkennen we het feit dat we een dezer dagen geen fossiele brandstoffen meer nodig zullen hebben. Ik weet niet wanneer dat zal zijn; 2040 of 2050 of later misschien.”
De oliestaat is van plan om energie-exporteur te blijven, maar dan wel zonne-energie. “Ik hoop dat we tegen die tijd gigawatts elektrische energie zullen exporteren in plaats van fossiele brandstof.”
Momenteel staan er in Saudi-Arabië nauwelijks zonnecellen opgesteld, maar laten we de ontboezeming van al-Naim zonnig zien: misschien vergroent het net zo snel als China lijkt te doen.
Minder kolen
De belangrijkste reden voor de terugval is een sterke vermindering van het gebruik van kolen van maar liefst 8 procent. Voor het eerst in decennia daalt de Chinese consumptie van kolen, de meest vervuilende energiebron, en het lijkt erop dat dit geen toevalstreffer is. Eerder kondigde het Rijk van het Midden aan meer dan duizend kolenmijnen te willen sluiten. Ook staat de grootste hervorming van het Chinese energiebeleid in tien jaar op stapel, waarbij kolencentrales worden benadeeld ten faveure van groene energie. Hoofdstad Beijing wil al over twee jaar geen kolencentrales meer hebben en overstappen op schonere gascentrales.
Mondiale gevolgen
Analist Laura Myllyvirta van Greenpeace’s Enegy Desk verwijst naar cijfers van het Internationale Energie Agentschap (IEA), waaruit valt op te maken dat het krimpende kolengebruik nu al grote invloed heeft op de mondiale uitstoot van kooldioxide, het belangrijkste broeikasgas. In 2014 werd voor het eerst in veertig jaar een daling van de CO2-uitstoot van de mondiale energiesector gemeten die niet was gerelateerd aan economische krimp. Normaal gesproken vermindert het energiegebruik en dus de uitstoot van broeikasgassen als de economie hapert. Nu dus niet, met als meest waarschijnlijke oorzaak: China’s afkeer van kolen.
Veranderingen in de elektriciteitsopwekking van China, 2013-2014 | Bron: Greenpeace Energy Desk
Groene groei
Naast het gebruik van minder kolen – wat ook blijkt uit lagere importcijfers van “het zwarte goud” – zijn er andere oorzaken voor de vergroening van de Chinese economie. Enerzijds groeit de economie minder hard dan voorheen, maar hoopgevender – want structureel – is de verandering van de economie. Conform eerder ingezet beleid, wil China minder zware industrie huisvesten. De energievretende staalindustrie groeit veel minder snel dan zuinigere high-tech industrie.
Daarnaast groeit de output van hernieuwbare energiebronnen, met name van water (stuwdammen, zoals de omstreden Drieklovendam), maar ook zon en wind. Zo werd de groei van de Chinese energievraag in 2014 gevoed door groene energie, waardoor deze toename praktisch CO2-neutraal was. Hier zal het hoogstwaarschijnlijk niet bij blijven. Een invloedrijke Chinese denktank voorspelt dat China over circa tien jaar de helft van zijn elektriciteitsbehoefte uit hernieuwbare energie haalt. Ter vergelijking: Nederland belooft dan 16 procent groene energie te gebruiken, wat met het huidige kabinetsbeleid niet realistisch lijkt.
Op naar Parijs
Zal de opmerkelijke daling van de Chinese CO2-uitstoot invloed hebben op de onderhandelingen over het klimaatakkoord dat eind dit jaar in Parijs moet worden gesloten? Wellicht zullen de Chinese onderhandelaars toeschietelijker zijn nu zij al fors minder CO2 uitstoten.
Donald Pols, hoofd Internationaal klimaatbeleid bij Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) denkt van niet. “China verzet zich tegen een bindend akkoord, en dit grote twistpunt met westerse landen blijft bestaan. Daarnaast wil China een financiële bijdrage van het westen, omdat rijke landen de afgelopen anderhalve eeuw de meeste broeikasgassen hebben uitgestoten en dus het meest verantwoordelijk zijn voor het klimaatprobleem. Ook hierover zal nog flink gesteggeld worden.”
Toch zijn de Chinezen gebrand op een klimaatakkoord, denkt Pols. “Ze hebben er veel bij te winnen, financieel, economisch – denk aan export van bijvoorbeeld zonnepanelen – maar ook ecologisch. China wordt hard geraakt door klimaatverandering, bijvoorbeeld door oprukkende woestijnen. De Chinese leiders geloven in de bevindingen van de klimaatwetenschap, en willen dus ook dat de rest van de wereld ook minder broeikasgassen uitstoot. Maar tot nu toe blijft het westen achter.”
* China is als land de grootste bron van menselijke CO2-uitstoot. Per hoofd van de bevolking gaan vele landen China voor, waaronder de Verenigde Staten, maar ook Nederland.
