Voor dat je een hap kunt nemen uit je toch al niet meer zo sappige en veel te dure supermarktappel, is deze al door vele handen gegaan die allemaal een graantje mee pikken. Degenen die het echte werk leveren, de boeren, merken dat aan de lage prijs die ze per kilo krijgen. Ze verkopen hun oogst soms tegen of zelfs onder de kostprijs. Online marketeer Tosh Koevoets kon dat niet meer aanzien en richtte Uit De Grond op, een online platform om boeren en consumenten offline met elkaar te verbinden.
Gemak
Het is toch vooral zo mákkelijk om alles even snel bij de supermarkt te halen. We kopen er sinds de opkomst in de jaren zestig bijna 80 procent van ons eten. 'Vanaf nu moet net zo makkelijk worden om direct van de boer te kopen, als even langs de supermarkt te gaan’, aldus Koevoets. ‘Gemak is doorslaggevend. Met Uit De Grond leveren we bestellingen aan huis in de avonduren. Vaak komt het diezelfde ochtend nog van de boer’. Uit De Grond probeert het assortiment aan te passen naar de vraag. Klanten gaven door dat ze naast groente, fruit, kaas, zuivel, vlees en paddenstoelen ook graag noten, boter en andere vleessoorten zouden zien op de bestellijst. Uiteindelijk zullen boeren moeten inspelen op de vraag, met Uit De Grond als logistiek platvorm om beide partijen te verbinden. Of dit soort initiatieven het grote verschil zal maken moet blijken. ‘De concurrentie met de supermarkt gaan we aan, gewoon klein beginnen en dan uitbreiden.'
De macht van de supermarkt
Vroeger was er een dorp met een bakker, een slager en een groenteman. Deze kochten direct in bij de boer, waardoor de keten kort en transparant was. Nu is er de AH XL. Supermarkten drukken inkoopprijzen bij de boer om zoveel mogelijk winst te kunnen maken en de vele schakels tussen boer en consument (logistiek, inkoop, distributie, verpakking, marketing, etc.) drijven de prijs verder omhoog. Dit systeem kent twee gedupeerden: de consument en de boer. Geen wonder dat boerenmarkten, boerderijwinkeltjes, groentenabonnementen en online platforms om boer en consument te verbinden overal als paddenstoelen uit de grond schieten.
Slapen, bewegen en nu eten
De beweging naar kortere ketens in de voedselsector lijkt eenvoudig te verklaren. Na jaren van misstanden met voedselveiligheid en uitbuiting, lijkt de consument nu langzaam het heft in eigen handen te willen nemen. Andere sectoren lopen hierin voorop. Koevoets ziet parallellen met de hotelsector en de taxisector. ‘Ik kom uit de online marketing en ik zie steeds meer grote succesvolle websites voorbij komen die de consument direct met de aanbieder verbindt. De bekendste voorbeelden zijn Uber in de taxisector en Airbnb in de hotelwereld.’ Zo ziet Koevoets Uit De Grond ook. Waarom het in voedselland het niet zo hard lijkt te lopen? ‘Voedselketens zijn veel complexer vergeleken met andere sectoren. Er zijn meer tussenpersonen en vooral logistiek is het een flinke uitdaging.’ Maar een begin is gemaakt.
Lokaal, duurzame graal?
De logistiek manager van de Appie zal vast een lans breken voor de duurzaamheid van zijn groot opgezet distributiesysteem. De efficiëntie van grote stromen is vaak duurzamer dan allemaal kleine aparte bestelbusjes door de stad laten sjezen. Daarom oriënteert Uit de Grond op elektrische fietsen die rijden op groene stroom.’ Wat betreft biologisch, doorgaans een duurzamere vorm van landbouw, stelt Uit De Grond zich redelijk los op. ‘Wij vormen een platform, dus als de bio-liefhebbers elkaar hier vinden is dat mooi, maar wij focussen ons op lokaal’.
De boer moet zijn eigen prijzen kunnen bepalen
Economisch moraal
Uit De Grond heeft het wiel niet uitgevonden. Naast vergelijkbare bewegingen in het buitenland en in andere sectoren, is er in Nederland al een heel scala aan initiatieven die boer en consument proberen te verbinden. ‘Het Rotterdamse Rechtstreex heeft een vergelijkbare visie als wij, maar de ene ketenverkorter is de andere niet. Zo is bij Uit De Grond een eerste uitgangspunt dat de boer zijn eigen prijs kan bepalen. Het mooie is dat we de klant alsnog een lagere prijs kunnen bieden dan in de supermarkt, terwijl de producten ook nog verser zijn’. Dat economische moraal is volgens Koevoets lang niet altijd gegarandeerd bij alle groentenboxen en boerenverbinders. Blijkbaar kunnen we in Nederland ook wel een beetje Fairtrade gebruiken.
Eigen boeren niet meer uitbuiten
In Amerika hebben ze er natuurlijk al een woord voor. De ‘locavore’ is iemand die alleen voedsel eet dat binnen een straal van 160 kilometer wordt geproduceerd. Of de locavore een Nederlandse hype wordt lijkt onwaarschijnlijk, nadat de VOC mentaliteit ons jarenlang heeft verwend met de meest exotische lekkernijen. ‘Mensen blijven toch koffie en bananen kopen, die zullen nooit in Nederland groeien. Ik weet niet of we met Uit De Grond gaan uitbreiden naar zulke exotische producten. Wel willen we vanuit Amsterdam, waar we nu vooral actief zijn, een landelijke uitbreiding maken. Laten we eerst maar de handel met onze eigen boeren een beetje eerlijker maken.’
