Het is een warme zaterdagochtend en een groep journalisten verzamelt zich voor het paviljoen van de Europese Unie (EU) op het terrein van de World Expo, een flink eind buiten het stadscentrum van Milaan. De EU staat op het punt zijn visie op het wereldvoedselvraagstuk te presenteren aan de hand van een multimediale filmvoorstelling. Een half uurtje later staat de groep verbijsterd weer buiten. Ze zagen een soort Disneytekenfilm, waarin de liefdesgeschiedenis tussen blonde boerenzoon ‘Alex’ en bebrilde wetenschapster ‘Sylvia’ het door de EU zo graag geziene huwelijk tussen wetenschap en het traditionele boerenbedrijf duidelijk moet maken. ‘What de hell did I just watch?’ zegt een Italiaanse journalist verbijsterd terwijl hij buiten in de zon een sigaret aansteekt.
De Wereldtentoonstelling 2015 in Milaan staat dit jaar in het teken van het thema ‘Feeding the Planet, Energy for Life’. Overheden, organisaties en het bedrijfsleven presenteren gedurende zes maanden innovaties en technologieën die de wereldbevolking moet voorzien in gezond, veilig en voldoende voedsel voor de toekomst. De Expo verwacht meer dan 20 miljoen bezoekers te ontvangen.
Futuristische paviljoenen
Het EU-paviljoen is slechts een van de honderden op het in totaal ruim een vierkante kilometer grote festivalterrein van de 34e Wereldtentoonstelling. Het vindt van mei tot en met oktober 2015 in Milaan plaats.
Het centrale thema is dit jaar hoe de groeiende wereldbevolking te kunnen blijven voeden. Er nemen maar liefst 145 landen, drie internationale, dertien niet-gouvernementele organisaties en vijf bedrijven deel aan de Expo 2015. Bezoekers van over de hele wereld slenteren voor een niet malse toegangsprijs van 39 euro (per dag) tussen de lange rijen met futuristische paviljoenen door. Overal zijn er allerlei smakelijke hapjes te verkrijgen. Een virtuele Barack Obama prijst in het paviljoen van de VS de efficiënte, Amerikaanse, landbouwmethoden aan. Schuin daartegenover kun je in het sfeervolle Iraanse paviljoen voor een euro heerlijke baklava kopen. Ook een land als Angola heeft blijkbaar flink wat oliegeld geïnvesteerd in een megalomaan uitziend bouwwerk.
Deze Expo moet mensen prikkelen om na te denken over de manier waarop wij ons voedsel produceren
Hollandse foodtruckparade
Ook Nederland is van de partij op de World Expo, maar heeft als enige geen paviljoen. In plaats daarvan heeft ons land ervoor gekozen een klein festivalterrein te creëren waarop negen foodtrucks, een pittoresk barretje met een reuzenrad en een tent met uitleg over de Nederlandse landbouw het publiek moeten vermaken én informeren. Directeur van het Nederlandse paviljoen is Erik van der Schaft: “Veel paviljoens zijn gebouwd om bezoekers te imponeren. Wij hebben een veel opener concept ontwikkeld, zodat mensen zich welkom kunnen voelen en zonder in de rij te hoeven staan.”
De helft van het Nederlandse budget van 6,5 miljoen euro is opgegaan aan de bouw van het kleine festivalterrein. Een klein kernteam in Milaan houdt het draaiende. De foodtrucks, waar bijvoorbeeld poffertjes of zeewierburgers te koop zijn, worden bestierd door Nederlandse ondernemers. Ruim 40 procent van het projectbudget is betaald door het bedrijfsleven, de rest wordt opgehoest door de Rijksoverheid en de gemeente Rotterdam. Van der Schaft: “Het Nederlandse budget is vrij klein in vergelijking met sommige andere landen. België heeft in totaal 15 miljoen uitgegeven aan deze Expo en Frankrijk 35 miljoen euro.”
Van der Schaft is overtuigd van de meerwaarde die het samenbrengen van de bijna volledige wereldgemeenschap onder het overkoepelende banier van deze wereldtentoonstelling heeft: “Deze Expo moet mensen prikkelen om na te denken over de manier waarop wij ons voedsel produceren. Dat gaat hier veel beter dan met bijvoorbeeld een topontmoeting in Davos waar alleen de welgestelde 1 procent is uitgenodigd.”
Veel van mijn Italiaanse vrienden vinden geen baan en dan wordt er opeens zo’n potsierlijk evenement neergezet in je stad
Protest
Maar niet iedereen is het eens met het geld slurpende spektakel. Tijdens de openingsceremonie op 1 mei braken flinke rellen uit tussen traangas schietende carabinieri en brandbommen gooiende demonstranten. Joris Lohman, ex-voorzitter van Youth Food Movement en nu bestuurslid bij de voedselbeweging Slow Food International, begrijpt de zorgen van de demonstranten: “In Italië is de economische situatie slechter dan hier. Veel van mijn Italiaanse vrienden vinden geen baan en dan wordt er opeens zo’n potsierlijk evenement neergezet in je stad. Het is wel een beetje raar om zoiets te organiseren terwijl er wereldwijd bijna een miljard mensen honger lijden en de vluchtelingen aanspoelen op de stranden van datzelfde Italië.”
Fundamentele verandering
Zelf heeft Slow Food echter niks te maken met de relschoppers die de openingsceremonie verstoorden. De organisatie bestiert zelfs ook een paviljoen op het Expoterrein. Lohman: “Wij hebben goede contacten met de organisatie van de Expo. Als deel van de internationale voedselbeweging vinden wij dat er fundamentele veranderingen moeten komen in de manieren waarop we als wereldgemeenschap voedsel produceren en consumeren. Tijdens de Expo ligt de nadruk teveel op het gangbare model van industriële, grootschalige landbouw. Daar tegenover staat het idee van voedselsoevereiniteit en kleinschalige landbouw, maar daar tussenin zit een enorm grijs gebied.”
Kritisch kijken naar het voedselsysteem betekent echter geen boycot van de Expo. Lohman: “Naast de grootschalige landbouw moet er ook ruimte blijven voor alternatieve, duurzamere voedselsystemen. Je zou dus moeten kijken op welke plekken je lokale voedselsystemen kunt organiseren en niet simpelweg dat industriële landbouwmodel overal ter wereld opdringen. Wij zijn niet tegen de Food Expo en hebben er uiteindelijk voor gekozen om zelf ook een paviljoen in te richten om ons verhaal ook aan de bezoekers te kunnen vertellen. Op die manier proberen we eigenlijk te benadrukken wat er ontbreekt op dit evenement.”
Mensen die honger hebben en kleinschalige boeren zijn niet aanwezig op de Expo
Weinig ruimte voor dialoog
Een belangrijk kritiekpunt op de peperdure Expo is dat er, ondanks de belangrijke thematiek waar het geheel aan opgehangen wordt, weinig ruimte overblijft voor die zo broodnodige kritische dialoog over het mondiale voedselsysteem. Of de door de EU gepresenteerde liefdesaffaire tussen ‘Alex’ en ‘Sylvia’ wel echt altijd een goed idee is, blijft in het midden.
Slow Food heeft lang getwijfeld over deelname aan de Expo, geeft Lohman toe: “Diegenen waar het om draait, de mensen die honger hebben én de kleinschalige boeren die wereldwijd een groot deel van het voedsel produceren, zijn niet aanwezig op de Expo. Daarom organiseren wij van 3 tot 6 oktober onder de naam We Feed the Planet een driedaags evenement in de stad Milaan. We halen dan tweeduizend jonge boeren vanuit de hele wereld hier naartoe om een tegengeluid te kunnen laten horen.”
Foto demonstrant: Flickr.com/Samuele Ghilardi
[[{“fid”:”36878″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”title”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
