Achtergrond

Wat neem jij mee op je vlucht?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Je favouriete kleren, het speelgoed van je kinderen, je auto, de klok aan de muur, dat geërfde kastje, of de tafel die je zelf had gemaakt. Stel je moet hals over kop vluchten en je vertrouwde spulletjes achterlaten, hoe bewaar je dan je identiteit? Je hebt geen foto's meer van je ouders, van je huwelijk, van je kinderen toen ze klein waren. Als het lijkt alsof je verleden in één klap wordt uitgewist, wat probeer je op het allerlaatste moment toch nog mee te nemen? Iets praktisch? Iets dierbaars? Kostbaarheden? Documenten?

Foto: Chris de Bode

Deze trotse familie moest op stel en sprong het huis in Irak verlaten. In de loop moesten ze een keuze maken. Het enige dat ze mee konden nemen, was een gloednieuwe, dikke, gele Spongebob deken om de anderhalf jaar oude tweeling in te kunnen wikkelen. Ze wisten dat het 's nachts in de bergen, waar ze heen vluchtten, ijzig koud kon worden. Er was niet eens tijd om een belangrijk item uit de yezidi-cultuur in te pakken. Maar zonder kan een huis nooit een thuis worden. Daarom deed de familie tijdens hun vlucht Lalish aan, het belangrijkste heiligdom van de yezidi's in de regio Dohuk in Koerdisch Noord-Irak. Ondanks de grote omweg die ze daarvoor moesten maken. De doek en een klein zakje met droge broodstukjes en een balletje speciaal zand, die ze daar vandaan hebben meegenomen, vertegenwoordigen het heiligste uit hun geloof. Nadat ze deze 's ochtends hebben gekust, gaan yezidi's met opengevouwen handen, de handpalmen en het gezicht naar de opkomende zon gericht, op in een kort gebed. Daarin verwelkomen ze de nieuwe dag en roepen vrede en zegen af over hun gezin, hun familie, hun vrienden en alle mensen op de aarde. Dit zijn de mensen die door IS als de ultieme ongelovigen worden afgeslacht en verdreven.

Foto: Chris de Bode

Aan de PVC wand van hun caravan, geschonken door en groep internationale hulporganisaties van de katholieke Caritas familie, hangt in een lijstje een foto van hun driejarig dochtertje. Vorig jaar juni is ze meegenomen door IS. Sinds die tijd geen teken van leven. Ze weten niet waar ze nu is. Of ze er nog is. Aan de muur tegenover het portret hangt een kruis. Ze bidden veel. Vragen mij ook te bidden voor een behouden thuiskomst van Christina. Ik beloof het.

Foto: Chris de Bode

Een van de families die ik bezocht, heeft drie gehandicapte kinderen. Drie jongens. Met een goede medische behandeling en de juiste medicijnen zouden hun lichamelijke handicaps waarschijnlijk voor een deel verholpen kunnen worden. Helaas is dat niet aan de orde. Deze familie, broers en zussen met hun kinderen en de oude oma, zijn uit Sinjar, ten Noorden van Mosul, gevlucht voor IS. Ook zij konden ternauwernood het vege lijf redden. Vader droeg de oudste zoon op zijn rug en moeder het jongste kind, een ongeveer driejarige jongen die bij opwinding als een plank verstijft en een – letterlijk – zware last is. Het derde jongetje werd door zijn vader gedragen. Wat mee te nemen? Keukengerei? Kleding? Voedsel? Extra drinken? Dekens? Het werd de rolstoel van de oudste zoon. Honderden kilometers lang sjouwden ze om beurten het gevaarte met zich mee. Zonder morren. Zonder verwijten. Om hun jongen een beetje bewegingsvrijheid te geven op hun nieuwe plek van bestemming.

Foto: Chris de Bode

De tent in het vluchtelingenkamp, waar deze grootmoeder woont, is leeg, op wat keukengerei en matrassen en dekens na. Een gebarsten spiegeltje is met touw aan het tentdiek bevestigd. Met trillende handen zoekt ze tussen de stapel matrassen en dekens en haalt een versleten leren tasje tevoorschijn. 'Kijk, mijn identiteitsbewijs, nee, pak het maar, kijk maar, het is het echt. En hier, dit zijn de eigendomspapieren van mijn huis. Ik hoop dat het er nog staat als ik terugkom', zucht ze en haar gerimpelde gezicht straalt verdriet uit. 'Dit is het enige dat ik mee kon nemen. Samen met de buren heb ik dagen door de bergen gelopen. Wat moet ik nu, ik ben hier helemaal alleen. Mijn kinderen wonen ergens anders, een in Zweden, de ander in Turkije. Gelukkig heb ik mijn buren hier, Zij zijn nu als mijn familie.'

Vluchten is zoveel meer dan 'alleen maar' het ontvluchten van geweld, oorlog, armoede of onveiligheid. 

De harde werkelijkheid van de tientallen miljoenen vluchtelingen wereldwijd komt hier in Irak weer even bij me binnen. Vluchten is zoveel meer dan 'alleen maar' het ontvluchten van geweld, oorlog, armoede of onveiligheid. Huis en haard moeten verlaten grijpt diep in op je leven, op je identiteit, op alles wat je hebt opgebouwd, op je gevoel voor veiligheid, je perspectief. Het wordt pas echt als je het hebt meegemaakt of als je de verhalen van vluchtelingen tot je door laat dringen. Wereldwijd 52 miljoen vluchtelingen, 52 miljoen verhalen. Én 52 miljoen keuzes: wat nemen we mee?

Wat zou jij op de vlucht meenemen?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons