“Sommige mensen denken dat er geen verbanden zijn tussen ontwikkeling en terrorismebestrijding. Ik ga ze vandaag het tegendeel bewijzen.” Mark Singleton, de directeur van ICCT, een internationale organisatie voor terrorismebestrijding, staat in een zaal met zo’n vijftig mensen in het Humanity House in Den Haag.
Volgens Singleton is er geen eensluidende definitie van terrorisme, maar het heeft alles te maken met het creëren van angst en het manipuleren van overheden en individuele personen door geweld te gebruiken tegen burgers. Sommige mensen handelen alleen, maar er zijn ook duizenden groepen die allemaal hun eigen motivatie en werkwijze hebben. “En nog een opmerking”, voegt Singleton toe, “er is geen causaal verband tussen religie en terrorisme.”
[[{“fid”:”31234″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]Mark Singleton tijdens de lezing die door SIDNL is georganiseerd. Foto: SIDNL
Politieke steun
De spreker heeft jarenlange werkervaring als ontwikkelingswerker en diplomaat. “24 geleden verhuisde ik naar Tanzania waar ik drie jaar woonde met Maasaiherders, mijn dochter was toen zo groot”, vertelt Singleton lachend, terwijl hij zijn hand op kniehoogte houdt. De traditionele nomadische levensstijl van de Maasai werd bedreigd door toerisme en landbouw, maar de Maasai begonnen geen gewapende opstand. “De overheid begreep het belang van het samenwerken met Maasaileiders”, verklaart Singleton.
Toen hij in 1994 naar Mali verhuisde, zag hij iets anders. Opnieuw streden Toearegs in het Noorden om politieke invloed en betrokkenheid tegen de centrale overheid in de hoofdstad Bamako. Toen in 1995 de strijdbijl werd begraven, startte de organisatie SNV voor wie Singleton werkte, een ontwikkelingsprogramma om vrede te stimuleren. “Het duurde een tijd voordat ik me besefte dat dat zulke programma’s, hoe goed bedoeld ook, op zichzelf staand weinig effect hebben. Het is belangrijk dat ze onderdeel zijn van een uitgebreid politiek plan om de dieperliggende oorzaken van een conflict op te lossen: onveiligheid en onderontwikkeling.”
Onderliggende problemen
Singelton zette zijn werkzaamheden voort in Kenia waar hij getuige van de terroristische aanslag van Al Qaida op de Amerikaanse ambassade in 1994 die aan tweehonderd mensen het leven kostte. “We hebben geluk gehad. We hadden een vergadering; als we achter ons bureau hadden gezeten, waren er bij ons waarschijnlijk ook slachtoffers gevallen”, vertelt Singleton die de oorzaak van de aanslag begrijpt.
Kenia was na de onafhankelijkheid een arm, corrupt land dat afhankelijk was van hulp. Tribale conflicten waren eerder regel dan uitzondering. De oorzaken van sommige conflicten liggen in de tijd van de kolonisatie: de Britse overheid negeerde de tribale, etnische en religieuze verschillen in het land. De Keniaanse leiders die daarna aan de macht kwamen, hadden vooral oog voor de belangen van de eigen stammen. Toen in 2010 het etnisch geweld weer oplaaide, moest Kofi Annan namens de VN bemiddelen. De politieke oplossing die daarop volgde, heeft de onderliggende problemen niet aangepakt. “Het is geen verrassing dat deze structurele problemen een voedingsbodem zijn voor Al Shaabab en Al Qaeda’, zegt Singleton.
Slechts een handjevol mensen begreep de complexe situatie een beetje
Valse aannames
In Israël en Afghanistan speelden zich vergelijkbare situaties af. Als politiek adviseur van ISAF, een stationering van militaire eenheden in Afghanistan, zag hij dat ontwikkelingsprojecten en militaire interventies de situatie nauwelijks verbeterden. De internationale gemeenschap was verdeeld over de oplossing, waardoor een duidelijk politiek doel ontbrak. Het beleid dat werd uitgevoerd was volgens Singleton gebaseerd op valse aannames, vooroordelen en beperkte informatie. “Ik durf te zeggen dat slechts een handjevol mensen de complexe situatie een beetje begrepen. De communicatie en coördinatie binnen de internationale gemeenschap had nauwelijks effect.”
“En nu sta ik hier, als directeur van ICCT, om te praten over de relatie tussen ontwikkelingssamenwerking en terrorismebestrijding.” Singleton ziet dat beide velden veel overeenkomsten hebben en is voorstander van een aanpak waarbij ontwikkeling, diplomatiek en veiligheid gecombineerd worden. Al in 2003 bracht de OESO, de internationale organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling, een rapport uit die zijn visie bevestigt. “Maar dat is niet hoe de meeste mensen in het veld het zien. Terrorismebestrijding wordt door ontwikkelingswerkers vaak geassocieerd met aanvallen van drones, snelle maatregelen, repressie en het opleggen van veiligheid door een vreemde mogendheid – zaken waarvan ze verre van willen blijven. Aan de andere kant wordt het ontwikkelingsbeleid gezien als een zinloze weg. Beide partijen staan niet open voor elkaar.”
Preventie en veiligheid
Toch ziet Singelton ook vooruitgang. In 2012 lanceerde de Verenigde Staten het Global Counter-Terrorism Forum (GCTF), een organisatie met dertig medeoprichters waaronder de EU. De primaire focus ligt op preventie en respect voor de rechtstaat. Ook de Wereldbank schreef in 2011 “echt een uitstekend rapport” over de samenhang tussen conflict, instabiliteit en ontwikkeling. Singleton vindt het belangrijk om de beginselen van OESO, de VN, de Wereldbank en GCTF te volgen.
Nu we worden geconfronteerd met nieuwe bedreigingen zoals ISIS, is het lastig om aan een integrale aanpak vast te houden. Singleton zet vraagtekens bij de laatste resolutie van de VN Veiligheidsraad over buitenlandse strijders. Landen proberen te voorkomen dat terreurstrijders naar het buitenland gaan, onder andere door het afsnijden van de financiën. Dat vindt hij goed, maar hij wijst er ook op dat er zeer strenge maatregelen worden getroffen onder het mom van de resolutie. De inzet van drones voor ‘targeted killings’, het zonder proces opsluiten van verdachten en het gebruik van een militaire rechtbanken, doen volgens hem meer kwaad dan goed. “We zijn weer terug in 2001, na de aanslagen van 11 september, met alle gevolgen van dien.”
Wil je meer weten? Singletons speech staat op de website van ICCT.
