Terwijl in het conservatieve islamitische Atjeh het lokale parlement afgelopen weekeinde een wet aannam die homoseksuelen veroordeelt tot honderd stokslagen of honderd maanden gevangenisstraf, vond in de hoofdstad Jakarta het grootste gay filmfestival van Azië plaats. Over uitersten gesproken. Hoe is het om als homoseksueel in Indonesië te leven?
Crisiscentrum
“Niet best”, volgens Sri Augustine van het Ardhanary Instituut dat niet alleen onderzoek doet naar intolerantie, maar ook een crisiscentrum is voor jonge lesbische vrouwen. Niets aan de buitenkant van haar kantoor laat zien dat het gaat om een lesbische organisatie. De buurt denkt dat het een grafisch bedrijf is. Het instituut probeert uit veiligheidsoverwegingen zoveel mogelijk online met slachtoffers te communiceren.
Steun van HIVOS
Het centrum krijgt al jarenlang financiële steun van de Nederlandse hulporganisatie HIVOS met als doel homoseksualiteit bespreekbaar te maken. Volgens directeur Jan Jaap Kleinrensink neemt op verschillende fronten de onverdraagzaamheid in Indonesië toe.
Hoe moeilijk homoseksuelen het in Indonesië hebben, blijkt uit het relaas van Sri. Ze was zeventien toen ze verliefd werd op haar juffrouw. Haar vader schrok van haar bekentenis en mishandelde haar. Sri liep weg van huis en kwam in een fabriek terecht waar haar collega’s haar pesten. De meeste jonge vrouwen kloppen bij het Ardhanary Instituut aan met dezelfde ervaringen als Sri.
Van een lesbische vrouw wordt al snel gedacht dat ze flirt en seks wil
Dan hebben homo’s het volgens Sri een stuk gemakkelijker in haar land. “Zij worden door vrouwen niet als een bedreiging gezien. Van een lesbische vrouw wordt al snel gedacht dat ze flirt en seks wil.”
Maar homo’s worden net zo min geaccepteerd in Indonesië stelt gay-activist Dede Oetomo. Zij ondervinden net zo goed problemen vanwege hun seksuele geaardheid. De meeste jongeren durven volgens Oetomo nog steeds er niet voor uit te komen dat ze homoseksueel zijn, bang door de familie verstoten te worden. Hij kent slechts enkele gevallen van ouders die accepteren dat hun kind een ‘waria’ is.
Niet openlijk over praten
Alhoewel er wel verschillen zijn in acceptatie. Je kunt het ook hypocrisie noemen. “Ik ken ook verhalen van stellen die al jarenlang samenwonen, in sommige gevallen zelfs in het buitenland trouwden en waarvan de hele buurt op de hoogte is. De stelregel is wel zolang je niet openlijk over je mannenliefde praat, doet niemand er heel erg moeilijk over. Je hebt een probleem als je je liefde aan de grote klok hangt”, vertelt Oetomo. Want in de preutse Indonesische cultuur, waar een taboe op seks berust, is het openlijk discussieren over homoseksualiteit nog een brug te ver. Ouders hebben daarom liever dat hun kinderen, al zijn ze homoseksueel, zo snel mogelijk trouwen om vooral aan het geroddel van de buurt te ontsnappen.
Ik heb heel wat nieuwe scheldwoorden van deze militanten – moraalridders noemen ze zichzelf – geleerd
Onder druk van extremistische organisaties als het Front ter Bescherming van de Islam, het FPI, dat al jarenlang ongestoord zijn gang kan gaan, bijvoorbeeld door tijdens de Vastenmaand cafés waar alcohol wordt geschonken aan diggelen te slaan, neemt de intolerantie toe. Afgelopen weekeinde stonden deze militanten ook met hun bamboestokken voor het gebouw waar het Gay Film Festival plaatsvond. Ik heb heel wat nieuwe scheldwoorden van deze militanten – moraalridders noemen ze zichzelf – geleerd als Banci, Bencong en Kucing. Alsof er binnen deze radicale boys geen ‘homo’s’ zijn te vinden. Maar die zullen dat nooit kunnen toegeven. De meeste moslims veroordelen homoseksualiteit omdat volgens de Koran mannen Het met vrouwen dienen te doen. “Twee mannen kunnen toch geen kinderen krijgen”, hoor ik hier veel als argument waarom twee mannen of vrouwen niet van elkaar zouden mogen houden. Maar is de liefde slechts op de reprociteit gericht?
Geen homo als buur
“Indonesiers worden er niet verdraagzamer op”, concludeert ook Jan Jaap Kleinrensink van HIVOS. Uit recent onderzoek blijkt dat meer dan 80% van de Indonesiërs liever geen homo als buur heeft. In de meeste gevallen helpt HIVOS zijn organisatie Indonesische partners zo’n tien jaar. Dan moeten ze op eigen benen staan. Maar volgens Kleinrensink is er voorlopig geen aanleiding voor zijn organisatie om te stoppen met de ondersteuning van projecten die tolerantie bevorderen.
Homoseksuelen in Indonesië lopen weliswaar niet het risiso zoals in Iran te worden geëxecuteerd, het lokale parlement in Atjeh had graag afgelopen weekeinde de complete sharia wet aangenomen waarin staat dat homoseksuelen tot de dood erop volgt gestenigd mogen worden. De nieuwe wet in Atjeh maakt homoseksualiteit strafbaar in Indonesië.
Bescherming
Volgens gay activist Dede Oetomois is het de hoogste tijd dat de nationale regering ingrijpt. Hij roept niet alleen de aanstaande president van Indonesië Joko Widodo op de lokale wet in Atjeh terug te draaien. Hij pleit voor een nationale wet die homoseksuelen in heel Indonesië beschermt.
Sri Augustine wil graag houders ervan overtuigen de liefde van hun kind voor hetzelfde geslacht te accepteren. Op het sterfbed van haar vader omhelsde hij haar en bood zijn excuses aan. Het waren de buren die tegen hem hadden gezegd dat hij en zijn dochter in de hel zouden komen als hij Sri niet kon bekeren.
