Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
In de afgelopen tien jaar heb ik drie regeringen voorbij zien komen. En ook over de periode van voor mei 2002 weet ik hoe ‘het’ zit. Namelijk dat ongeveer twee tot drie jaar na het aantreden van een nieuwe regering, arbeiders beginnen te staken. Teleurgesteld als ze zijn over niet waargemaakte verkiezingsbeloften.
Suriname kent tienduizenden ambtenaren op een bevolking van een half miljoen. Naar schatting van het Algemeen Bureau voor de Statistiek, ABS, is zijn er 41.000 ambtenaren, bijna 40 procent van de beroepsbevolking. Niemand weet hoeveel precies, daarom richtte de regering begin dit jaar een commissie op om alle ambtenaren te telen. Zij – groepen zoals de onderwijsgevenden, ziekenhuispersoneel, politiemannen- en brandweerlieden , personeel van de vuilnisophaal- en milieudienst, arbeiders van het nationaal energie-, water of telefoonbedrijf – staken iedere regering weer . Sinds begin dit jaar is het opnieuw raak. Om beurten legden afgelopen weken verschillende ambtenarengroepen het werk neer.
Salarisverhoging
Hun eis was salarisverhoging . Uiteraard. Ook dit keer weer werden beloofde verhogingen niet (op tijd) ingelost. De in augustus 2010 aangetreden regering Bouterse/ Ameerali beloofde eerst tijdens de Oktoberrede in 2010 en toen in januari 2011 tijdens de Nieuwjaarsrede van de president dat FISO II (de tweede fase van Functie Informatie Systeem Overheidsfunctionarissen) zou worden uitgekeerd. Bepaalde ambtenarenfuncties waren door de vorige regering financieel geherwaardeerd naar hedendaagse maatstaven waardoor zaken als kledingtoelagen in zijn opgenomen. Kortweg komt het neer op salarisverhoging.
Gaten dichten met geld van het volk
De vorige regering en ook deze liet na goed uit te werken hoe FISO I en II zou worden uitbetaald. Deze regering zou een lege kas hebben overgenomen van de vorige. Bouterse’s regering begon met betalingsachterstanden van leningen bij buitenlandse mogendheden en private leninginstanties zoals banken. Ook waren er achterstanden in tegoeden die moesten worden uitgekeerd aan ondernemers en consultants die hadden gewerkt voor de overheid, zoals de vuilophalers. Uberhaupt waren er tekorten om het land te laten ‘draaiende’ te houden en zaken als algemene ouderdomspensioen te bekostigen.
Het kabinet kwam met een oplossing. Geld moest komen door verhoging van de benzineprijzen . En verhoging van de belasting op benzine – de governmenttake. Over belasting gesproken. Geld om alle achterstanden plus alle projecten opgesomd in het Meerjaren Ontwikkelings Plan 2011- 2015 uit te betalen moest óók komen door verhoging van het belastingtarief en efficiëntere belastinginning. En o ja, er moest meer worden verdiend. Maatregelen werden genomen om ondernemers het makkelijker en goedkoper te maken.
Toch komt het erop neer dat het plan dat de regering had bedacht inhield dat werkenden zelf hun inkomensverhoging moesten bekostigen. Daar komt het op neer als je zegt dat meer belasting en hogere benzineprijzen gebruikt worden voor verhoging van ambtenarensalarissen en verbetering van het ondernemersklimaat . Achterstanden in betalingen van de eerste fase van FISO werden in 2011 uitgekeerd. De stakingen van januari dit jaar gingen grotendeels om het uitblijven van uitbetalingen van de tweede fase, of andersoortige, door de regering beloofde salarisverhogingen zoals die van het personeel van bejaardeninstelling Ashiana.
De boel gesust
Imiddels is de piek van de stakingen al afgelopen – voorlopig dan -, omdat vice-president Robert Ameerali na besprekingen met de stakende snel beterschap beloofde. Hij vroeg hen om nog een beetje geduld. Uitbetaling zou snel komen. Ameerali gebruikte als argument om het protest halt te roepen dat sociale onrust leidt tot nog grotere sociale onrust en dus verslechtering van de economische situatie. Wat die neerwaartse spiraal waar de vice-president het over heeft betreft. Die vindt al plaats. Juist daarom werd door ambtenaren op de deur van de regering geklopt. Door de benzineprijsstijgingen, stegen de prijzen in de winkels en verminderde de koopkracht.
Suriname is een import economie. Het gros van de goederen en levensmiddelen komt uit Amerika en Europa die betaald moeten worden met valuta uit gebieden die zich nu in een economische crisis bevinden. Niet alleen door de zwakke euro en Amerikaanse dollar moet meer voor producten in Surinaamse winkels worden betaald. Benzineprijsstijgingen en belastingverhogingen droegen ook bij aan stijging van winkelprijzen.
Bijklussen om te overleven
Terwijl Suriname (lees: de staat Suriname, niet de burgers van het land) goud geld verdiend aan haar delfstoffen waaronder goud en aardolie en dit genoeg reden voor instanties als het Internationaal Monetair Fonds, IMF, Wereldbank en Interamerikaans Ontwikkelingsbank, IDB is om Surinaamse economie de hemel in te prijzen, werd de ordinaire loontrekker er alleen maar armer op. Uit officiële cijfer van het ABS over 2011 blijkt dat de inflatie 15,3 % bedroeg. Een recente correctie van dezelfde instelling spreekt zelfs over 17,7 %.
Ook dit laatste cijfer geeft een vertekend beeld, want het is een gemiddelde van alle uitgave categorieën. Van gezondheid tot vrije tijdsbesteding. Wat blijkt? Juist bij de basisbehoeften zoals levensmiddelen, transport, kleding en huishuur, lag de inflatie hoger dan dit gemiddelde % . Voor de categorie luxe goederen zoals televisies was de inflatie maar een paar procenten. Laten we wel wezen, hoe vaak heb je een nieuwe tv nodig?
Een enquete gehouden door onderzoeksinstituut IDOS in de maand januari wees uit dat ruim negentig procent van de bevolking na de eerste week blut is. De rest van de maand moet worden gehosseld (bijgeklust), legaal of illegaal, om het hoofd boven water te houden.
Verkeerd rijk rekenen
Opvallend vond ik dat Ameerali na de stakingen van afgelopen maand terugkwam op woorden die hij een jaar daarvoor had uitgesproken. De vice-president zei toen dat FISO II – overigens bedacht en geaccordeerd door de vorige regering – door de huidige regering conform reeds genomen wettelijke besluiten, gewoon zou worden uitgevoerd. Oftewel: de salarisverhogingen zouden er komen. Het was gewoon een kwestie van tijd. Nog eventjes geduld.
De overheid rekende zich zomaar rijk. Ameerali verklaarde nog geen twee weken terug dat de Staat nog altijd te weinig inkomsten heeft om FISO II volledig te kunnen uitvoeren. Los van het feit dat hij hiermee zelf onderkent dat de beslissing om de benzineprijzen en de belastingen te verhogen, onvoldoende doordacht waren en vooral tot meer inflatie en dus tot verarming van ‘het volk’ hebben geleidt, werpt Ameerali hiermee ook vraagtekens op wat met het wél geinde geld is gebeurd. Is het echt allemaal opgegaan? En zo ja, waaraan precies?
Prioriteiten
Het klopt, er worden nu een paar honderd sociale woningen gebouwd. Wegen hersteld. Bruggen afgebouwd op de goede manier en niet op de wijze zoals de vorige regering het deed…. Afgelopen week werd de begroting voor het dienstjaar 2012 door het parlement goedgekeurd. Er zal meer geld gaan naar onder andere onderwijs, volksgezondheid en volkshuisvesting. Hoe de regering dit allemaal precies gaat bekostigen, werd mij in ieder geval niet duidelijk.
Geld kwam het afgelopen jaar zeker binnen. Suriname is een gezegend land. Goud, olie en hout, natuurlijke hulpbronnen houden het land nu draaiende. Geld is binnengekomen, maar niet genoeg. Of toch? Misschien is ergens geprioriteerd. Is renovatie van het Onafhankelijkheidsplein werkelijk belangrijker dan meer geld voor de ambtenaren?
Salarisverhoging? Geen goed idee
Nu is er veel voor te zeggen om de ambtenarensalarissen niet te verhogen. Wie Economie I heeft gehad weet dat salarisverhoging inflatie teweeg kan brengen. Beter is om het prijspeil in toom te houden om zo een inflatie spiraal te voorkomen. Wist deze regering dit niet van tevoren? Bleven salarisverhogingen daarom uit en was de belofte voor salarisverhoging alleen maar een manier om het volk de benzineprijsstijgingen en belastingverhogingen te laten slikken?
Misschien zie ik zaken te negatief. In ieder geval is gebleken dat de maatregelen genomen om uitgebleven salarisverhogingen te bekostigen, inflatoir hebben gewerkt. De keiharde cijfers liggen daar. De logica van het sociaal economisch beleid van deze regering en die voor hen ontgaat mij in ieder geval totaal.
25 februari
Dat wat nu gebeurt, is een trend dat zich heeft herhaald vanaf de dag dat Suriname onafhankelijk werd. Leiders die nemen van het volk en minimaal teruggeven. En een bevolking die alsmaar in nieuwe beloften gelooft, totdat hun geduld opraakt, de protesten beginnen en een regering met een andere politieke kleur dezelfde beloften doet, verpakt in een ander jasje.
De eerste keer, in 1980, mondde ontevredenheid over niet waargemaakte regeringsbeloften uit tot de coup van 25 februari 1980. Even een zijsprong. – Sinds 25 februari vorig jaar is deze dag door Bouterse uitgeroepen tot nationale vrije dag. Hij noemde het de Dag van Bevrijding en Vernieuwing. Heel omstreden natuurlijk omdat grote groepen Surinamers er anders over denken. 25 februari heeft goede dingen gebracht zoals de oprichting van Staatsolie. En de hernoeming van de Universiteit van Suriname naar nationalist en vrijheidsstrijder Anton de Kom. Maar zonder 25 februari zouden ook de Decembermoorden van ’82 nooit zijn geweest.
Toename tweedeling
Terug naar mijn betoog. Een ander voorbeeld is tijdens de regering Venetiaan-Sardjoe III, dat van 2005 tot 2010 aanzat. Het jaar was 2007. Buschauffeurs staakten. Zij eisten verhoging van hun subsidietegoeden als gevolg van verhoogde benzineprijzen. Net als nu, steeg ook in die periode de criminaliteit. Hoe hoger de prijzen, hoe meer berovingen. De regering had benzineverhogingen ingevoerd, want geld was nodig. Grootfabrikanten, importeurs, service station houders, hoge ambtenaren en regeringsfuctionarissen werden net als nu het geval is, alsmaar rijker door de prijsverhogende maatregelen en… dankzij corruptie. De tweedeling in de samenleving nam toe .
‘Lucky’ ambtenaren
Vooral ambtenaren kunnen het zich veroorloven te staken wanneer salarisverhogingen uitblijven. Zij hebben een vast dienstverband en zijn daardoor volgens de Surinaamse wet, moeilijk te ontslaan.. Als zelfstandig ondernemer, klein of groot, krijg je geen geld als je niet werkt. Ook werknemers in de private sector staken in een land als Suriname zelden. Reden: zij werken vaak op basis van tijdelijke contracten.
Politieke voeding
Aangevuurd door vakbondsleiders, beginnen iedere keer opnieuw de ambtenarenprotesten. Acties die maar al te vaak politiek worden gevoed. Zo weet ik nog die demonstratie tijdens de Venetiaan II regering, het was volgens mij 2004 en Bouterse – toen nog enkel voorzitter van de NDP – liep tijdens de protestdemonstratie waar behalve ambtenaren ook kleine zelfstandigen als marktkooplieden aan meededen.
Het waren dezelfde mensen die in 2010 op de NDP zouden stemmen. Men schreeuwde toen om vertrek van de regering. Deze bleef desondanks aanzitten en werd in 2005 zelfs herkozen, maar vanaf 2007, 2008 begonnen de stakingen en het geklaag onder vooral de ambtenaren – aangevuurd door hun vakbondsleiders die op hun beurt weer ingefluisterd werden door politieke bazen, opnieuw…
Staken helpt niet
Mijn conclusie. Staken helpt niet. Niet veel tenminste. Misschien krijg je je salarisverhoging of een andere regering zoals toen in 1999 dankzij stakingen geleidt door het Nieuw Front n president Jules Wijdenbosch met diens regering werd weggedemonstreerd. Nieuwe regeringen met een andere politieke kleur resulteerden in 36 jaar onafhankelijk Suriname alleen maar in beloften van politieke leiders die niet (helemaal) konden waargemaakt omdat het geld er niet is omdat zaken of niet goed zijn uitgewerkt, of te optimistisch zijn bedacht. Je kan je ook afvragen of men het volk simpelweg een wassen neus voorhoudt…
Stuiten trend
Om deze trend te stuiten, moeten zowel politieke leiders als het Surinaams electoraat hun act en hun aard veranderen. Het begint met de wens dat het zo niet langer kan. Dat geen genoegen genomen moet worden met het feit dat instellingen als het IMF de Staat Suriname rijk rekenen in een periode van economische wereldcrisis vanwege mega staatsinkomsten uit vooral delfstoffenwinning, maar er nog altijd ouders zijn die geen geld hebben om hun kind brood mee te geven naar school. Schuldvrij zijn op de betalingsbalans, betekent nog niet dat bestuurders hun ‘schuld’ aan het volk hebben ingelost.
