A-P-E-T-R-O-T-S was ik, toen ik dit weekend de gebeurtenissen in Zuid-Sudan aan de lopende band voorbij zag komen. Na een oorlog van 50 jaar en het verlies van miljoenen mensenlevens was het eindelijk zover: Zuid-Sudan onafhankelijk! Maar waar ik zo trots op was, waren die jongens; de voormalig kindsoldaten die terug zijn in hun thuisland, vastbesloten om een succes te maken van onze nieuwste natie.
Kippenvel liep over mijn rug toen ik Kon Kelei, Valentino Achak Dung en Lam Tungwar ontroerd hoorde vertellen over hun plannen voor de toekomst van Zuid-Sudan. Alle drie voormalig kindsoldaten uit Zuid-Sudan, alle drie behorend tot de 20.000 ‘Lost Boys’ die blootsvoets op de vlucht voor een afschuwelijk conflict losgescheurd werden van hun families. Maar, ook alle drie het levende bewijs dat er – in tegenstelling tot wat veel mensen denken – hoop is voor de grofweg 250.000 kindsoldaten die onze wereld nog telt.
Jaren geleden kregen alle drie de jongens een kans om de oorlog te ontvluchten. Kon Kelei kwam naar Nederland, Valentino ging naar de VS en Lam kwam in Engeland terecht. Stuk voor stuk lieten ze zich niet uit het veld slaan door hun traumatische verleden als kindsoldaat maar namen juist de touwtjes in handen om een succes van hun toekomst te maken. En dat lukte: Kon Kelei werd advocaat, Valentino schreef met Dave Eggers de wereldwijde bestseller ‘Wat is de Wat?’ en Lam ontpopte zich tot een van de meest succesvolle zangers van Oost-Afrika.
Ondanks hun successen bleven ze alle drie vastbesloten ooit voorgoed terug te keren naar hun thuisland. Valentino: “De VN hielp ons tijdens de oorlog in de hoop dat wij op een dag hetzelfde zouden gaan doen.” Die dag is nu aangebroken want de drie jongens zijn terug in Zuid-Sudan om de levens van hun landgenoten te transformeren. Kon Kelei gaat de Zuid-Sudanezen bijstaan als advocaat en zijn opgedane kennis van onder andere mensenrechten overbrengen. Valentino heeft Zuid-Sudan’s eerste middelbare school opgericht en begeleidt het nationale basketbalteam. En Lam streeft ernaar om het potentieel van de jeugd te ontwikkelen. Want die jeugd, dat is de belofte van Afrika.
Toen ik drie jaar geleden besloot naar Afrika te vertrekken om onderzoek te doen naar kindsoldaten, werden er continu angstige vragen op me afgevuurd. Doe je wel voorzichtig? Is het wel verstandig om daar als meisje helemaal alleen naartoe te gaan? Zijn die kindsoldaten niet gevaarlijk? Waarom zoek je die conflictgebieden toch steeds op? Kom je wel levend terug? Het ging maar door, want men scheen overtuigd te zijn dat eens een kindsoldaat, altijd een kindsoldaat betekent.
Eigenwijs sloeg ik alle goedbedoelde adviezen om me bij een organisatie aan te sluiten in de wind, en ging alleen op pad. En, ondervond het tegenovergestelde van het gevaar waar al die mensen me voor hadden gewaarschuwd. De afgelopen jaren kwam ik honderden jongens en meiden tegen die een leven als kindsoldaat achter de rug hadden, en nu net als Kon, Valentino en Lam heel hard hun best deden om een nieuwe toekomst op te bouwen. Een waanzinnige inspiratie, want deze voormalig kindsoldaten weten als geen ander hoe ze hun land kunnen helpen om problemen te voorkomen.
Luisterend naar de verhalen van Kon, Valentino en Lam krijg ik dan ook spontaan kippenvel. Zoals Kon zei: “Geef je rechten nooit op. Blijf knokken, het komt altijd weer goed.” Ik ben zo trots op die jongens; trots op hoe ze hun leven weer op de rails hebben gekregen, trots hoe ze kindsoldaten een gezicht geven en trots hoe ze nu het leven van anderen transformeren. En, u moet weten dat er nog duizenden jongens en meiden zoals Kon, Valentino en Lam zijn. Zoals Clinton vorig jaar al over Valentino zei: “Next time you hear somebody say that once children are scarred by war, killing and dying they cannot be recovered; remember this man.”
En zo is het.
