De koek is op – dat klinkt als een doemscenario. Maar schaarste is een groot goed. Schaarste dwingt je anders, creatiever, productiever met je middelen om te gaan. Tijdens mijn start-up in Congo ben ik door het oog van de naald gekropen. Een hel, maar achteraf bezien een zegen: mijn voornaamste concurrent hangt aan de tiet van de EU, en is dus comfortabel op weg naar een inefficiënte operatie. Lang leve de schaarste!
Ouders zullen het beamen: je hebt meer aan een kind dat grenzen heeft leren kennen dan één dat verwend is. Het organiseren van schaarste valt echter niet mee. “Snoepen mag niet voor het eten, want dan eet je straks niet goed; Pa eet kaas en drinkt een borrel, Ma eet kaas en drinkt vermout,” zo ging een kinderen-voor-kinderen liedje uit mijn jeugd.
Behalve van kaas en borrels puilen onze westerse koelkasten uit van vlees en andere schaarse goederen die kunstmatig goedkoop zijn. Dat kan nu nog, maar toekomstige generaties betalen er een hoge prijs voor. Hoe nu te voorkomen dat hun landing bits hard wordt? Hoe zorgen we voor een verstandige overgang naar een gezonde wereld in plaats van een oorlog om schaarse hulpbronnen?
Met mijn eigen vader en moeder kan ik er eigenlijk niet over praten. Ze zijn respectievelijk aan het herstellen van de jaren negentig/beleggingen via ING (- € 500.000,-) en geketend door een aflossingsvrije hypotheek op een huis dat er veel te veel energie doorheen kachelt. Eén van de partners maakt zich grote zorgen over klimaatverandering, maar stemt doorgaans CDA en is gek op kiloknallers. Het is hopeloos.
Ik vestig mijn hoop daarom op jongere generaties. Mensen die niet vastzitten in de oude economie. Die niet hebben leren geloven in de dure beloften van de sociaal-democratie. Mensen die niet vastzitten in het korte-termijndenken van de neoliberalen. Wiens idealen zich niet vertalen naar de politiek van de goede bedoelingen waarmee wij ons kapitalisme opleuken. Ik vestig mijn hoop op ondernemende mensen die hard willen werken en tegelijkertijd gas terug willen nemen.
Gas terugnemen, dat betekent: minder vreten, meer sparen. Dat doet de oude economie pijn, maar maakt middelen beschikbaar voor de nieuwe economie. Vergeet de oude huizenmarkt: je geld is meer waard in creatieve ondernemingen dan in de energieslurpende gebouwen van eergisteren. Laten we ons geld wijselijk uitgeven en beleggen bij banken die dat ook doen. En stemmen op politici die zich verdiepen in de problemen van morgen in plaats van de sentimenten van gister – die bereid zijn hun populariteit op te offeren en leiderschap te tonen.
Laten we het zekere voor het onzekere nemen en investeren in een toekomst waarin het meeste dat we nu verbranden, schaars zal zijn. En ik zeg u: het zou nog weleens een verdomd mooie, spannende tijd kunnen worden.
