Dit artikel maakt deel uit van de serie ‘2015: The future we want’ die OneWorld in 2013 initieerde.
Onderwijs: Who cares? Volgens Mieke Lopes Cardozo en Ralph Schreinemachers zijn we het tweede millenniumdoel uit het oog verloren.
"Who Cares?" NRC Next opent op maandag 17 december 2012 met een paginagrote foto van schoolgaande kinderen in een niet nader genoemd land in Afrika. De titel verwijst naar het debat over de bezuinigingen van ontwikkelingshulp die op diezelfde dag in de Tweede Kamer plaatsvond. Een terechte vraag. Wereldwijd zijn er zo’n 250 miljoen kinderen van schoolgaande leeftijd die geen of slecht onderwijs krijgen. Maken wij ons in Nederland zorgen om het recht op (goed) onderwijs van kinderen in ontwikkelingslanden? En wellicht nog relevanter, moeten we ons zorgen maken?
Toekomst
‘‘Onderwijs heeft een bewezen positief effect op zowel de individuele ontwikkeling – inkomensgroei, gezondheid, (met name van meisjes en vrouwen), daling van ondervoeding en kindersterfte – als op die van de samenleving als geheel. Elke euro die wordt geïnvesteerd in onderwijs levert het tienvoudige op aan economische groei’’. Zo stelt Kees de Jong (directeur Edukans) namens de Global Campaign for Eduation-Nederland in een brief aan de leden van de Tweede Kamer op 6 december 2012. Ouders over de hele wereld sturen hun kroost naar school in de hoop dat hun kinderen een betere toekomst tegemoet gaan. Onderwijs heeft de potentie om kinderen met de kennis en vaardigheden te voorzien die nodig is om de armoedespiraal te doorbreken: nu en voor later.
Mieke Lopes Cardozo is Universitair docent en onderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam. Haar werk richt zich op onderwijs en internationale samenwerking. Ralph Schreinemachers (@RalphSchreinema) studeerde International Development Studies en is oprichter van de UWC Xperience in Nederland. Ralph blogt over zijn ervaringen als trainer in Zuid-Amerika.
Uitdagingen
Toch zijn de uitdagingen voor de onderwijssector in veel ontwikkelingslanden net zo divers als urgent; kinderarbeid, verre afstand tot school, ongekwalificeerde en vaak overbelaste docenten, geen schoolbanken en ouderwetse lesmethodes. Zo hebben wij tijdens ons onderzoek naar het onderwijssysteem in Bolivia kunnen constateren dat docenten naast het leraarschap vaak nog verschillende andere bijbanen hebben. De leraar annex taxichauffeur die zijn auto een paar uurtjes per dag laat staan om zijn lesje te draaien is meer regel dan uitzondering. Geld, tijd en energie voor bijscholing is er dan ook vaak niet. In veel andere ontwikkelingslanden – en zeker in gebieden die getroffen worden door structureel geweld en conflict – krijgen veel kinderen en jong volwassenen de kans niet eens naar school te gaan. Nederland heeft zich tot voor kort altijd sterk uitgesproken en ingezet voor deze zaak, maar daaraan lijkt een einde te zijn gekomen. Wordt solidariteit en humaniteit aan de kant geschoven voor ons eigenbelang, en ‘onze’ veiligheid, in tijden van crisis?
Bezuinigingen
Bolivia is niet het enige land dat te maken heeft met een sterke daling van bilaterale onderwijssteun, die vaak onvoldoende kan worden gecompenseerd, aldus de Global Campaign for Eduation-Nederland. Onderwijs lijkt op onevenredige harde wijze slachtoffer te worden van de nieuwe ronde bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Het beleid om te investeren in de sectoren waar Nederland zelf expert in is (landbouw, water, rechtstaat en bestrijding hiv/aids) en de groeiende focus op onze eigen economische belang in ontwikkelingssamenwerking, laten onderwijs in de kou staan.
Rapport
In een rapport van Save the Children getiteld The future is now wordt Nederland in 2010 nog neergezet als de enige donor die de verantwoordelijkheid neemt om zorg te dragen voor onderwijs, voor iedereen. Een jaar later merkt UNESCO in hun Global Monitoring Report 2011 op hoe de Nederlandse bijdrage aan onderwijs in ontwikkelingslanden drastisch lijkt af te nemen. En waar de Global Campaign for Education in 2010 Nederland nog op de eerste plek positioneerde als ‘goede donor’ voor onderwijs in ontwikkelingslanden, worden we dit jaar stevig op de vingers getikt in het meest recente rapport. De financiële steun aan onderwijs in ontwikkelingslanden daalt dan ook naar verwachting met minstens 60 procent tussen 2012 en 2015.
Veiligheid
In navolging van o.a. de Verenigde Staten en Groot Brittannië, volgt het buitenlands beleid van Nederland momenteel met een ‘integrale aanpak’. Hierin worden Defensie, Diplomatie en Development (de 3 D’s) samengenomen. Onder het mom van ‘veiligheid is een zaak voor iedereen’ wordt ontwikkelingsgeld dat eerder bestemd was om onderwijs te verbeteren op deze manier weggesluisd naar defensiebudgetten. Dit betekent niet alleen dat onderwijs minder geld ontvangt. In veel gevallen wordt het werk van Nederlandse, internationale en lokale hulporganisaties bemoeilijkt en in gevaar gebracht door de (vaak onduidelijke) verweving van militaire en humanitaire interventies. Een school gebouwd tijdens een ‘civiel-militaire missie’, of een ‘neutraal’ hulpkonvooi met humanitaire werkers, kan dan zomaar verworden tot strategisch doelwit. Onderwijs delft ook hier het onderspit.
Sociale sectoren
Nederland ziet zichzelf samen met het overige rijke ‘Westen’ in een crisissituatie, en kiest voor de weg van bezuinigingen. Deze besparingen raken niet alleen de sociale sectoren binnen de ontwikkelingssamenwerking. Ook het Nederlandse onderwijssysteem voelt rake klappen. Hebben we niet al eerder ondervonden dat sterke bezuinigen op onderwijs en overige sociale sectoren, als reactie op de economische recessie in de jaren ’80, een ongewenst effect hadden? Zowel in eigen land als in minder rijke gebieden moet onderwijs weer bovenaan de agenda komen te staan. En niet gekaapt door angst en recessie, door militaire budgetten en bezuinigingen. Namens de 250 miljoen kinderen die buiten de ‘school-boot’ vallen: Please do care!
