Honderd zweepslagen en honderd maanden gevangenisstraf riskeren twee jonge Atjese vrouwen voor het knuffelen in het openbaar. De jonge meiden kunnen geseling ontlopen als ze zich laten genezen van deze 'ziekte' in een kliniek.
Wanneer grijpt de regering van president Joko Widodo nu eindelijk in? In Atjeh wordt al tien jaar op grote schaal de rechten van vrouwen ernstig geschonden. De lokale overheid stopt niet met het uitvaardigen van lijfstraffen om de meest absurde redenen. Wat is de volgende stap? Het afhakken van handen of onthoofding?
Ik heb de koran er nog eens op nagelezen, maar er staat nergens iets geschreven over strakke truitjes, sluiers, hoe je op de bromfiets moet zitten of dat vrouwen niet lief voor elkaar mogen zijn
Het begon met de verplichte sluier. Daarna mochten vrouwen geen jeans of strakke truitjes meer dragen. Vervolgens moesten ze met twee benen aan een kant op de bromfiets zitten. Ook werd het verboden ‘s avonds na het donker op straat te komen en kregen ze zweepslagen op het moskeeterrein als ze te veel naar een andere man hadden gekeken. Vrouwen die nu met elkaar kussen of knuffelen in het openbaar gaan de gevangenis in en riskeren langdurige geseling.
Wat is er in vredesnaam aan de hand met de mannen in Atjeh? Ik heb de koran er nog eens op nagelezen, maar er staat nergens iets geschreven over strakke truitjes, sluiers, hoe je op de bromfiets moet zitten – deze amazonezit is trouwens levensgevaarlijk, probeer het zelf eens uit – of dat vrouwen niet lief voor elkaar mogen zijn.
President durft mond niet open te trekken
Hoe ver laat president Joko Widodo deze barbaren hun gang gaan voordat hij ingrijpt? Hij moet ingrijpen. Bijna alle zogenaamde religieuze wetten die de lokale leiders in Atjeh verzonnen, druisen in tegen de nationale grondwet. Het probleem is dat de president zijn mond niet open durft te trekken. Bang dat de rebellen hun wapens uit de kast halen en opnieuw met de onafhankelijkheidsstrijd beginnen.
Want deze sharia kreeg Atjeh in ruil voor een vredesbestand. Alhoewel de bevolking er zelf niet om had gevraagd. Na de tsunami in 2004 waarbij bijna 200.000 mensen verdronken, vonden zowel het Indonesische leger als de rebellen van de Beweging voor een Vrij Atjeh (GAM) het niet langer gepast elkaar over de ruggen van de burgers te bestrijden. De opstandige provincie kreeg speciale autonomie en sharia als de guerrilla’s hun wapens neer zouden leggen. Maar wat voor een sharia?
Hier gelooft men niet in ‘spoken en geesten’, zoals de Javanen wel doen, maar slechts in Allah
Tijdens mijn laatste bezoek aan de provincie vroeg ik aan twee voormalige vrouwelijke rebellen of ze blij zijn met deze wet. Ze legden me uit dat Atjeh inderdaad religieuzer is dan de rest van Indonesië. Hier gelooft men niet in ‘spoken en geesten’, zoals de Javanen wel doen, maar slechts in Allah. Maar deze moslimwetgeving gaat bijna voor iedereen te ver. ‘Onze beroemdste vrouwelijke strijdster Tjoet Nyah Dhien, die tegen het Hollandse koloniale bewind vocht, zat gewoon wijdbeens op het paard en droeg helemaal geen sluier’, zegt Anita, een ex-Gam rebel verontwaardigd.
‘Drank, gokken en prosititutie is verboden. Ik weet niet hoeveel stokslagen en gevangenisstraffen daar op staan. Maar iedereen weet dat onze leiders regelmatig naar Jakarta voor vertier gaan. Ik vind de toenemende corruptie in Atjeh veel erger. Waarom staat er geen geseling op mannen die geld in hun zakken stoppen. Het verduisteren van overheidsgelden blijkt het ergst in deze islamitische provincie te zijn.’
Arrestatie na knuffelen
De vrouwen voelen dat zij de dupe zijn geworden van deze merkwaardige sharia die echt absurde vormen aanneemt. Zoals de arrestatie deze week van twee jonge Atjese meiden. De politie zag ze knuffelen op een publieke plaats in Banda Atjeh, de provinciale hoofdstad. Een politieambtenaar vertelde verslaggevers dat de verdachte vrouwen lesbiennes zijn.
Mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch (HRW) trekken aan de bel. ‘De arrestatie van deze meiden is opnieuw een schandalige machtsmisbruik van de politie die beschouwd moet worden als een bedreiging voor alle Indonesiërs’, stelt Graeme Reim van het LGTB-programma, het lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender programma van HRW. Reim vindt het te gek voor woorden dat deze jonge vrouwen in voorlopige hechtenis zitten.
De situatie van de LGBT-inwoners van Atjeh en andere gemarginaliseerde gemeenschappen is in de afgelopen vijf jaar enstig verslechterd
Ik begrijp ook niet waarom het Constitutionele Hof in Jakarta niets van zich laat horen. Het wetboek van strafrecht in Atjeh dat in september 2014 in werking trad verbiedt homoseksualiteit. Maar deze ‘misdrijven’ bestaan niet in het Indonesische nationale wetboek van strafrecht. Het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR), dat Indonesië in 2005 heeft geratificeerd, beschermt de rechten op privacy en familie (artikel 17), en de vrijheid van godsdienst (artikel 18) en meningsuiting (artikel 19).
Het convenant verbiedt discriminatie op grond van geslacht, religie en andere status, zoals seksuele geaardheid (artikel 2). Het verbiedt ook straffen zoals geseling, dat kan oplopen tot foltering of wrede en onmenselijke bestraffing (artikel 7). De Beweging Vrij Atjeh, die in 2005 het vredesakkoord in Helsinki met de Indonesische regering heeft getekend, dient zich te houden aan deze internationale verdragen. De situatie van de LGBT-inwoners van Atjeh en andere gemarginaliseerde gemeenschappen is in de afgelopen vijf jaar enstig verslechterd, zo blijkt uit een rapport van de Verenigde Naties.
Human Rights Watch
‘De provinciale wetgever Atjeh moet alle discriminerende wetten intrekken en stoppen met het arresteren en vasthouden van mensen die verdacht worden van bijvoorbeeld homoseksuele relaties’, luidt de oproep van Human Rights Watch aan de regering in Jakarta.
Vanuit Atjeh verspreidt de sharia zich over Indonesië. Meer dan 113 regio's, eenvijfde van het land, kopiëren deels de Atjese sharia blijkt uit een recent rapport van Human Rights Watch. Zij hebben niet de speciale status zoals Atjeh. Maar wel een lichtere vorm van autonomie. ‘Atjeh is duidelijk het schoolvoorbeeld’, vertelt onderzoeker Andreas Harsono. 'Indonesië had nooit de sharia in Atjeh mogen toestaan. ‘De lokale leiders misbruiken de islamitische wetgeving. Ze hebben helemaal geen oprechte religieuze gevoelens. Ze zien hoe je met de sharia het volk kunt manipuleren.’
Als ze toegeven lesbisch te zijn, krijgen ze geen zweepslagen en worden ze naar een medische kliniek gestuurd voor rehabilitatie
Harsono heeft gelijk. Sinds er sharia in Atjeh bestaat patrouilleert de hele dag de religieuze politie. Die moet er op toezien dat vrouwen de sluier dragen, geen strakke spijkerbroek aan hebben of wijdbeens op de bromfiets zitten. In koffiehuizen controleren ze of mannen niet gokken of alcohol drinken. Ze openen laptops van jongeren om te zien of ze computerspelletjes hebben. Wie wordt betrapt, riskeert een publieke afranseling met de zweep.
Hoe vergaat het de twee jonge vrouwen? Als ze toegeven lesbisch te zijn, krijgen ze geen zweepslagen en worden ze naar een medische kliniek gestuurd voor rehabilitatie. Homoseksualiteit is een ziekte, aldus de lokale leiders. Ze hebben er alle vertrouwen in dat de vrouwen op den duur genezen.
